Διημερίδα Παιδεία για τα Μέσα

Η εισήγηση εστιάζει στον ρόλο της εκπαίδευσης στα Μέσα ως βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση της ψηφιακής πολιτότητας του ανερχόμενου σύγχρονού πολίτη. Ο σημαντικός ρόλος της εκπαίδευσης στα Μέσα μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα εξετάζοντας τρία βασικά ζητήματα, τα οποία αναλύονται στις αντίστοιχες ενότητες της εισήγησης. Το πρώτο αναφέρεται στη συσχέτιση μεταξύ κοινωνικών δομών και πολιτισμικών μέσων. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις μετατοπίσεις λειτουργιών των πολιτισμικών τεχνουργημάτων. Οι λειτουργίες αυτές εναρμονίζονται σε διαφορετικούς τύπους οργάνωσης κοινωνιών και επιφέρουν συνέπειες για την ένταξη ή αποκλεισμό των πολιτών. Το δεύτερο ζήτημα αναφέρεται στη διαδικασία του ψηφιακού μετασχηματισμού. Το βασικό διακύβευμα για τον ευρύτερο κοινωνικό μετασχηματισμό εστιάζει στο δίλλημα «ψηφιοποιηση» ή «ψηφιακότητα», καθώς κάθε πολιτική επιλογή συνεπάγεται και διαφορετικό τρόπο κοινωνικής οργάνωσης, εκπαιδευτικής πολιτικής κ.α. Το τρίτο ζήτημα αναδεικνύει τα παιδαγωγικά θέματα που προκύπτουν για την εκπαίδευση στα Μέσα, λαμβάνοντας υπόψη βασικά χαρακτηριστικά της Μετανεωτερικότητας α) το τέλος των μεταδιηγήσεων, β) τον ριζικό πλουραλισμό και γ) την αντιπαλότητα αξιακών προσανατολισμό, κοινωνικών και εκπαιδευτικών πρακτικών. Η εισήγηση ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των χαρακτηριστικών που θα πρέπει να λαμβάνει η σύγχρονη εκπαίδευση στα Μέσα και με την παρουσίαση των βασικών κατηγοριών μιντιακών στόχων που συμβάλλουν στην ουσιαστική οικοδόμηση της ψηφιακής πολιτικότητας.

Παρουσίαση: Ενισχύοντας την Ψηφιακή πολιτότητα μέσα από κοινωνικούς μετασχηματισμούς

Παρουσίαση: ο ρόλος του ψηφιακού γραμματισμού στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης

Η άνοδος των «μεγάλων δεδομένων» έχει επιφέρει μια αλλαγή παραδείγματος στην τεχνητή νοημοσύνη. Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) βασισμένη στα μεγάλα δεδομένα («data-driven AI») είναι η πρώτη μορφή ΤΝ που έχει αποδειχθεί ότι είναι τεχνικά και οικονομικά βιώσιμη και έτσι έχει εισχωρήσει στη καθημερινότητα μας, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης. Ωστόσο, αυτή η νέα μορφή ΤΝ υποφέρει από σοβαρούς ηθικούς περιορισμούς, όπως απειλές για την προσωπική μας ιδιωτικότητα και η διαιώνιση κοινωνικών προκαταλήψεων. Συνεπώς, ο αλγοριθμικός αλφαβητισμός είναι μείζονος σημασίας, για να επωφεληθούν οι πολίτες από την ΤΝ. Στο Κυπριακό Κέντρο Αλγοριθμικής Διαφάνειας («CyCAT»), αξιοποιούμε τις εμπειρίες των πολιτών με την «καθημερινές εφαρμογές» της ΤΝ για να τους εκπαιδεύσουμε στην ΤΝ και τα Μεγάλα Δεδομένα. Στην παρούσα παρουσίαση, θα συζητηθούν παραδείγματα από τον τομέα της Μηχανικής Όρασης (computer vision).

Παρουσίαση: Μεγάλα δεδομένα και τεχνητή νοημοσύνη

Το σχολείο είναι ο συντηρητικός και ασφαλής αυτός χώρος όπου η γενιά -και η κοινωνική τάξη- που έχει την εξουσία, περνά τις γνώσεις, τα πιστεύω, τις δεξιότητες, τις στάσεις και κυρίως τις αξίες της στη νέα γενιά -και στις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις. Η ψηφιακή πολιτότητα είναι κάτι πολύ πρόσφατο, άγνωστο και κυρίως του μέλλοντος. Η παιδεία για τα μέσα επιχειρεί να αντιμετωπίσει την έκρηξη σε ποικιλία τρόπων, όγκο, ταχύτητα και ευρύτητα επικοινωνίας που γίνεται σε λίγες δεκαετίες, με μεθόδους πελεκημένες σε χιλιετίες. Πώς μπορεί ένας μηχανισμός φτιαγμένος για την επιλεκτική συνέχιση του παρελθόντος να υπηρετήσει ένα ριζοσπαστικό μέλλον; Είναι δυνατόν οι εκπαιδευτικοί, άνθρωποι που γαλουχήθηκαν με το σωστό ή λάθος της πληροφορίας, με την αυθεντία ή μη των πηγών γνώσης, που ζήσαν τη μάθηση σε ασπρόμαυρο, να την καλλιεργήσουν σε χρωματιστές αποχρώσεις της αλήθειας μέσα από απρόβλεπτα αλληλεπιδραστικά πολυμέσα; Μπορεί το σχολείο μας να ξεκολλήσει από την ασφάλεια της σιγουριάς και να διακινδυνεύσει την ελευθερία της αναζήτησης στο νεκροθετημένο Διαδίκτυο; Στην παρουσίαση αυτή, μέσα από μια συγκεκριμένη διδακτική πρόταση όπου οι μαθητές καλούνται να στήσουν μια παγίδα παραπληροφόρησης, θα δώσουμε θετική απάντηση στα ερωτήματα αυτά. Θα δούμε πώς οι ίδιες βασικές αρχές της παιδείας που υποτίθεται ότι καλλιεργούμε στο σχολείο -αλλά όχι αυτές που εξετάζουμε και βαθμολογούμε- κι ανάμεσά τους η κριτική σκέψη -διαμετρικά αντίθετη με την αυθεντία δασκάλου και σχολικού βιβλίου- και οι αξίες της κλασικής παιδείας παραμένουν ισχυρά εργαλεία ψηφιακής εκπαίδευσης, παιδείας για τα μέσα, και οδηγούν σε ψηφιακή πολιτότητα.

Παρουσίαση: Στα νέα προβλήματα κλασικές απαντήσεις

Χαιρετισμός: Παιδεία για τα μέσα

Στόχος της Παιδείας για τα Μέσα είναι να ενισχύσει τις γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις των μαθητών και μαθητριών στις αναδυόμενες νέες συνθήκες ενός υπερ-επικοινωνιακού κόσμου. Αξιοποιώντας τα Μέσα, οι μαθητές αναπτύσσουν δεξιότητες κριτικής σκέψης, εκφράζονται και δημιουργούν περιεχόμενο μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, διαγωνισμούς, παιχνίδια, προσομοιώσεις σε ελκυστικά και αυθεντικά περιβάλλοντα μάθησης. Στο πλαίσιο της διημερίδας θα παρουσιαστεί η ελληνική εμπειρία ως προς τη δημιουργική παραγωγή, ενός από τους κύριους άξονες της Παιδείας για τα Μέσα. Η παρουσίαση θα εστιάσει σε καλές πρακτικές δημιουργικής παραγωγής όπως η πλατφόρμα μαθητικής δημιουργίας της Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης, www.i-create.gr, με διεθνείς και πανελλήνιους διαγωνισμούς, το  πανελλήνιο αποθετήριο μαθητικών δημιουργιών για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Φωτόδεντρο i-create http://photodentro.edu.gr/i-create/ , εκπαιδευτικά προγράμματα Πανεπιστημίων, οργανισμών και φορέων και η εξ αποστάσεως επιμόρφωση εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης «Ψηφιακός γραμματισμός σε Οπτικοακουστικά Μέσα σε Διαδικτυακά Περιβάλλοντα Μάθησης» του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Παρουσίαση: Δημιουργική παραγωγή και παιδεία για τα μέσα

Ζούμε σε έναν οπτικοακουστικό, ψηφιακό πολιτισμό. Μέσα σε αυτό το διαρκώς εξελισσόμενο περιβάλλον είναι απαραίτητη η εκπαίδευση των μελλοντικών πολιτών, έτσι ώστε να κατανοούν και να αξιολογούν κριτικά τα προϊόντα του αλλά και να παράγουν ενδεχόμενα το δικό τους υλικό, αναπτύσσοντας την προσωπική τους έκφραση και τις δημιουργικές τους ικανότητες. Σε αυτή την εισήγηση, παρουσιάζεται το θεωρητικό πλαίσιο, στο οποίο βασίζεται η εκπαίδευση των φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος Κινηματογράφου, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, για την εισαγωγή της κινηματογραφικής παιδείας στην εκπαίδευση, η μεθοδολογία που ακολουθείται, οι τρόποι συνεργασίας με τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς, ενδεικτικές παραγωγές μαθητών και μαθητριών, καθώς και τα αποτελέσματα μίας έρευνας για την εισαγωγή του κινηματογράφου στα σχολεία.

Παρουσίαση: Η δύναμη της αφήγησης μέσω της οπτικοακουστικής παιδείας

Τα παιδιά εκτίθενται καθημερινά σε μεγάλο αριθμό διαφημιστικών μηνυμάτων σε διάφορα μέσα γεγονός που δημιουργεί ανησυχίες σε σχέση με τις επιδράσεις που μπορεί αυτά να έχουν στα παιδιά. Οι ανησυχίες για την επίδραση της διαφήμιση που απευθύνεται στα παιδιά απορρέουν από το γεγονός ότι τα παιδιά δεν είναι τόσο ικανά όσο οι ενήλικες να κατανοήσουν την πειστική πρόθεση της διαφήμισης επειδή οι γνωστικές δομές τους δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί πλήρως. Η έρευνα για τη διαφήμιση έχει επικεντρωθεί σε τρεις θεματικές κατηγορίες (α) γνωστικές επιδράσεις,  που σχετίζονται με την ικανότητα των παιδιών να κατανοήσουν τη φύση και την πρόθεση της διαφήμισης, (β) συναισθηματικές επιδράσεις, που αναφέρονται στο πώς αισθάνονται τα παιδιά για τη διαφήμιση και (γ) επιδράσεις στη συμπεριφορά, που συνδέονται με τον τρόπο που η διαφήμιση επηρεάζει τη συμπεριφορά των παιδιών σε διάφορα επίπεδα. Μέσα σε αυτές τις τρεις θεματικές κατηγορίες, εντοπίστηκε ένας αριθμός επιδιωκόμενων (π.χ. δημιουργία επιθυμίας ή/και αγοράς προϊόντων) και ακούσιων επιπτώσεων (π.χ. σύγκρουση στην οικογένεια και υλισμός). Η παρούσα εισήγηση θα αναφερθεί στα διάφορα επίπεδα επιδράσεων και θα παρουσιάσει τρόπους με τους οποίους οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αναπτύξουν διδακτικές ενότητες που θα βοηθήσουν τα παιδιά να υιοθετήσουν πιο κριτική στάση απέναντι στη διαφήμιση.

Παρουσίαση: Οι επιδράσεις της διαφήμισης στα παιδιά

Η πνευματική ιδιοκτησία έχει καθιερωθεί πριν από σχεδόν 200 χρόνια ως το επιστέγασμα μιας προσπάθειας ισορρόπησης μεταξύ δύο αντιφατικών εννόμων συμφερόντων: της ελεύθερης πρόσβασης στον πολιτισμό και της προστασίας του  ίδιου του πολιτισμού. Στο πλαίσιο αυτό, το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας αναγνωρίζει παραδοσιακά μια ιδιαίτερη θέση στη χρήση έργων στο εκπαιδευτικό περιβάλλον, καθιερώνοντας εξαιρέσεις οι οποίες  εξασφαλίζουν ελεύθερη πρόσβαση στο έργο για εκπαιδευτική χρήση. Η ψηφιακή επανάσταση άλλαξε ριζικά όλη αυτή την ισορροπία. Με την χρήση ψηφιακών έργων στην εκπαίδευση εγείρονται νέα σύνθετα νομικά ζητήματα. Τέλος, η ίδια η παιδαγωγική επιστήμη εξελίσσεται και βασίζεται ολοένα και περισσότερο στην χρήση και παραγωγή ψηφιακών έργων. Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαία η κατανόηση  βασικών κανόνων και αρχών που διέπουν την χρήση αλλά και την παραγωγή ψηφιακών έργων στο χώρο της εκπαίδευσης.

Παρουσίαση: Πνευματική ιδιοκτησία και δεοντολογία στη χρήση και παραγωγή ψηφιακού περιεχομένου

Η οθόνη, είτε είναι ηλεκτρονικός υπολογιστής, είτε ένα κινητό, tablet ή ακόμα και η τηλεόραση, είναι φυσικό επακόλουθο της τεχνολογικής, επιστημονικής και κοινωνικής εξέλιξης. Για τα παιδιά, είναι πλέον μια κανονικότητα αφού έχουν μεγαλώσει περιτριγυρισμένοι από ψηφιακές οθόνες. Παρ’ όλα αυτά, έχει αυξηθεί η ανησυχία σχετικά με την επίδραση της χρήσης των ψηφιακών τεχνολογιών και τον αντίκτυπο στην σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών και των νέων. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο χρόνος που περνά ένας νέος σε μια οθόνη σχετίζεται με την αύξηση της παχυσαρκίας και την μείωση του μεταβολισμού ανάμεσα σε άλλα. Υπάρχουν επίσης στοιχεία σχετίζεται με επιβλαβείς επιπτώσεις στην ευερεθιστότητα, την χαμηλή διάθεση και τη γνωστική και κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη, που οδηγεί σε φτωχές εκπαιδευτικές επιδόσεις. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, θα επεξηγηθούν τα σχετικά δεδομένα της επιστημονικής βιβλιογραφίας, αλλά και θα παρουσιαστούν προτεινόμενες δράσεις για να μπορέσει ο εκπαιδευτικός να βοηθήσει στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων από την υπερβολική χρήση των ψηφιακών συσκευών.